کلیم الله توحدی

الفبای کرمانجی

الفبایا (گه پک) که دارای 41 واژ ( واج) و دو نشانه – می باشد ، که مخصوص لهجه کرمانجی شاخه شمالی است. الفبایی که در کردستان بر گرفته از لاتین کردستان ترکیه می باشد ، برای زبان کرمانجی خراسان به علت کمبود واژها نا رساست . بلکه الفبای اختراعی دانشمندان کرمانج شناس شوروی سابق برای زبان کرمانجی کاملا کافی و مناسب است که از آن بهره گیری نموده ام.

به رندیر: گوسفند ماده یکسال به بالا که هموز نزائیده باشد. خام به رندیر

به رنه خوون : واروونه ، واژگون بخت ، سیاه بخت

به روات بووین: بر باد شدن ، هدر رفتن

به روات کرن : غارت کردن . بر باد دادن

به روار: دیدگاه وارگه ها ( سیاه چادرها .به ر + وار منطقه کوهستانی مقابل محله های کوچ نشینان در کوهستان آرموتلی اوغاز)

به روار : کوهستان ، سرزمین کرد نشین در عمادیه عراق ، مهاباد

به رواریی : منسوب به روار ، کردهای بروار کردستان خود مختار عراق

به روانه ک : پیش بند چرمی ، پیش بند انبانی که درو گران هنگام درو کردن گندم از جلو آنرا به سینه و شلوار خود می بندند که کلش و خار و خاشاک لباس آنها را پاره نکند ، جلو بند

به روبووم : بر و بوم ، مرز و بوم ، میهن

به روه به ر : گروه گروه ، دسته دسته

به روه به رهاتن: گرده گرده ، پشت سر هم آمدند.

به روه به رچوون: دسته دسته ، پشت سر هم روان شدند و رفتند.

به روک : یخه ، یقه ، گریبان

به روه ر رو : گل آفتابگردان

به روه ژوور: رو به بالایی ، رو به سر بالایی

به ره : بهره ، فایده ، سود

به ره وه ند: بهره مند

به ره ف: جمع ، سر جمع ، گرد هم

به ره ف بوویین : سر جمع شدن ، گرد هم آمدن

به ره ف کرن : سر جمع کردن ، دور هم گرد آوردن

به ره ک : برک ، نوعی پارچه پشمی که از پشم شتر یا کرک بز بافته می شد . از آن سفره و جامه گرم زمستانی تهیه می کردند.

به ره که ت : برکت ، مبارک بودن ، فراوانی

به رره ماک : بره و مادرش را در کنار هم به بیابان بردن و چرانیدن که بره های کوچک هم شیر بخورند و هم بچرند و روش راه رفتن در کوه و بیابان را فرا بگیرند . گله داران کرمانج معمولا به هنگام برگشت از قشلاق به ییلاق بیش از یک ماه بره ها را همراه گله رها می کنند . یعنی برره ماک می کنند.

به ر هه و بووین : کنار هم جمع شدن ، متحد شدن ، دور هم گرد آمدن

به ری : جلوتر ، از جلو ، از پیش

به ری ئیقاریی : زمان پیش از فرا رسیدن، تاریکی شب ، نزدیک غروب ، پیش در آمد شب

به ری : جلو ، پیش ، قدیم ، در گذشته ها